Gratis optreden of niet?

Bij Stanza en verwante groepen hebben we daar al veel discussies over gehad. De ene wil zo veel mogelijk optreden en pakt het er bij dat hij meestal niet betaald wordt. De andere vindt dat een muzikant respect moet afdwingen en 300 € een minimum gage is. Los van persoonlijke standpunten volgen hier enkele argumenten pro en contra:

Pro

• Wie gratis wil optreden, zal veel gelegenheid vinden.
• Veel optreden is noodzakelijk om podiumervaring op te doen en te leren welk deel van de set werkt en welk deel niet.
• Je vergroot je aanhang en je netwerk van organisatoren en andere groepen.
• Als ze tevreden zijn, vragen ze je misschien terug en betalen ze je wel. En wij hebben het al tweemaal meegemaakt dat we na een gratis optreden tóch werden betaald, tot 200 euro extra! Dat geeft een erg goed gevoel, omdat we het blijkbaar zo goed hadden gedaan dat de eigenaar ons niet met lege handen kon wegsturen.
• Je kan er demo’s en andere merchandise verkopen, zo je die in voorraad hebt.

Contra

• Wie waardevols te bieden heeft, doet dat nooit gratis.
• Een groep die zichzelf gratis aanbiedt, zegt eigenlijk dat wat ze te bieden heeft, niet waardevol is. Daardoor gaan misschien zelfs kansen verloren.
• Je vindt wel veel gratis optredens, maar het publiek is daar meestal toch niet geïnteresseerd.
• Organisatoren die je niet moeten betalen, trekken de lijn door naar hoe ze je behandelen. Als muzikant vraag je erom beledigd te worden als je jezelf gratis aanbiedt.
• Als je eerst gratis optreedt, is het misschien moeilijker jezelf later voor een stevige prijs te verkopen.

Stanza heeft vaker gratis opgetreden dan betaald. De meeste gratis optredens vonden we via de organisatie Coming Bands, waarover ik een andere keer specifiek zal schrijven. Kort samengevat  betalen de organisatoren een jaarlijkse forfait aan Coming Bands om te kunnen kiezen uit een ruim aanbod van gratis groepen. Naarmate je vaker optreedt, kan je gage stijgen. Er is ook een vergoeding voorzien om een eigen installatie mee te brengen.
Zoals bekend hebben we ook een concertreeks georganiseerd, “Stanza Nodigt Uit” in café De Nauwe Zak, waarbij we telkens een andere groep uitnodigden. Het voornaamste motief was om op korte tijd liedjes, de setlist en de performance te kunnen uitproberen en wijzigen. Daarnaast was een fijne manier om andere groepen (beter) te leren kennen. Het principe van Stanza Nodigt Uit zullen we zeker nog herhalen, gratis of betalend, maar gratis optreden voor Coming Bands, dat ligt achter ons. De klanten van Coming Bands zijn namelijk commerciële of gesubsidieerde organisaties, die een bandje zoeken om hun evenement op te luisteren. Soms zoeken ze een covergroep of een folkgroep met de bedoeling de mensen te laten dansen. Dat vergt een commerciële ingesteldheid en vaardigheid, met de nadruk op wat het publiek wil. Die vaardigheid heeft zijn prijs.

Wie op recepties en pensenkermissen optreedt, moet zich niet aan veel aandacht verwachten. Het publiek wil er verteerbare en liefst herkenbare muziek. Bij Stanza zijn de teksten en de performance van belang. Dergelijke gratis optredens vervullen dus zelfs niet de functie van een goeie test-case. Het publiek is zowiezo niet geïnteresseerd en je leert niks bij over wat werkt en wat niet, en je fouten worden niet eens opgemerkt, dus stressbestendigheid kweek je er ook niet mee. Het was goed om de motor aan de praat te houden, maar we zijn toe aan een volgend stadium. De zelf georganiseerde concertreeks “Stanza Nodigt Uit” heeft veel meer opgeleverd aan feedback, netwerken en aanhang.

Vanuit die ervaring hebben we volgend advies voor beginnende groepen:

Het Stanza-advies

1. Spreek eerst onderling goed door waarom je wil optreden. Zorg er voor dat je als groep een overeenkomst bereikt over de doelen op korte en lange termijn.
2. Wil je veel podiumervaring opdoen, weiger dan geen gratis optredens, maar beperk je wel tot gelegenheden waar je denkt dat het publiek met je muziek zal interageren.
3. Is de gelegenheid er een waar de interactie minimaal zal zijn, vraag dan een degelijke prijs: 50 euro per persoon is niet overdreven, voor de verplaatsing en de geïnvesteerde tijd en energie.
4. Of je nu gratis optreedt of niet, probeer een contract te laten tekenen. Een organisator die geen contract wil tekenen, zal je waarschijnlijk niet respecteren op de dag van het optreden. In zo’n contract staan alle afspraken over de opbouw, de installatie, het eten, het drinken, het aanvangsuur … Zonder contract hebben al veel groepen voor de onaangename vaststelling gestaan dat ze 500 meter moeten sleuren met hun versterkers, dat de regen sijpelt op hun instrumenten, dat er geen drank is voorzien, of dat de installatie totaal niet volstaat voor het publiek. Het resultaat is een optreden dat een héél slecht gevoel nalaat.
5. Sommige café-bazen zijn koning in hun huis, typisch in Gent, en zullen hun neus ophalen voor iets als een contract. In zo’n geval kan je eens een concert bijwonen in dat café en zien hoe de muzikanten er behandeld worden. Toch is een contract, naast geld, de beste manier om je te laten respecteren.
6. Buit gratis optredens maximaal uit door demo’s te verkopen, nadien tussen het publiek te gaan staan en flyers uit te delen. Beschouw het als een levende advertentie voor jezelf.
7. Denk verder dan café’s, wijkfeesten en festivalletjes. Evenementenbureaus, grote gelegenheden als trouwpartijen, verjaardagen en pensioensfeestjes (vergeet niet dat de Beatles ook al tegen de 70 aanlopen), en zelfs bedrijven kunnen openstaan voor muzikale opluistering, en bereid zijn er voor te betalen. Ook hierover volgt nog een artikel, nadat Stanza zijn grote herfstoffensief heeft gelanceerd voor optredens in het cultuurjaar 2010-2011.

Zoals altijd echter heb ik liever dat onze ervaring als inspiratie dient, eerder dan dat je ons advies volgt. Ik ken ook groepen die van bij het begin 300 euro en meer vroegen en kregen, omdat ze bijvoorbeeld dansinitiaties begeleidden. Maar over het algemeen geldt de eenvoudige wet van vraag en aanbod. Hoe meer je iets brengt waarvoor mensen geneigd zijn te betalen, hoe meer je kan vragen. Hoe minder je geneigd bent tot compromissen, hoe meer je in het begin gratis optredens zal moeten aanvaarden om een publiek te creëren.