Het is de huiscomponist van het Stanza-collectief al opgevallen dat spontane eigen creaties het meestal moeten afleggen tegen gelegenheidscomposities als het gaat om het instant succes dat zij boeken. Artistiek, gevoelsmatig en intellectueel gaat er heel wat meer voldoening gepaard met de blootlegging van de eigen ziel, maar om de overkant te bereiken en de toehoorders te beroeren, is het vaak effectiever om een concrete gelegenheid te bezingen, liefst nog op een bestaande herkenbare melodie. Wel, beste klanten, hou u niet in wat dat betreft, want in het gelegenheidslied hebben wij een zekere reputatie en maitrise verworven.
Dat zit blijkbaar in de genen, want zopas kwam een tante van mij (haar beenhouwerij die wou maar niet marsjeren) op de proppen met een gelegenheidslied voor haar broer. Zij gebruikte daarvoor de alombekende liedvorm van de snijdersbank. Zo alom bekend is de snijdersbank dat ik toch even moest graven in het geheugen, en zoals meestal wanneer de mens 2.0 in zijn geheugen graaft, boorde ik prompt het externe geheugen aan van de Wikipedia. Een artikel over de snijdersbank bestond nog niet, dus heb ik het maar zelf geschreven, na enig onderzoek op de Duitse en Engelse tegenhanger.
Daarmee weet u meteen welk soort mens de Wikipedia mee schrijft: het zijn clowns en fantasten zoals ik. Maar ik durf toch te stellen dat in dit geval het artikel een getrouwe zij het summiere weergave is van de feiten. Het leuke aan de snijdersbank is dat men dit woord niet meteen met een liedvorm zou associëren maar wel met een werktuig. Dat komt omdat een snijdersbank in de eerste plaats een werktuig is. De liedvorm draagt die naam, omdat het eerste of toch het bekendste lied in die vorm als onderwerp de snijdersbank heeft. Dat vind ik al een erg mooi aspect van de taal op zich, dat zij zich zo overdrachtelijk laat gebruiken.
In abstracte vorm ziet een snijdersbank er zo uit:
(voorzanger) En is dit hier een x?
(groep) Ja, dat is een x!
(voorzanger) En is dit hier een x’?
(groep) Ja, dat is een x’!
Refrein: X ! X’ ! (Zin 1 (Zin 2))
(voorzanger) En is dit hier een y?
(groep) Ja, dat is een y!
(voorzanger) En is dit hier een y’?
(groep) Ja, dat is een y’!
Refrein: X ! X’ ! Y ! Y’ ! (Zin 1 (Zin 2))
En zo wordt het refrein alsmaar langer, zo lang als men inspiratie vat voor het onderwerp.
Het origineel is afkomstig uit Duitsland, waar het een “Schnitzelbank” heet. In deze Amerikaanse tekenfilm wordt er enigszins de draak gestoken met de door Duitse kolonisten meegedragen traditie:
https://www.youtube.com/watch?v=FI3tGgD4nMk
Een iets oorspronkelijker en minder ironiserende versie vinden we bij de legendarische Gus Backus:
https://www.youtube.com/watch?v=4kKBbGxFpqU
Voor werkelijk hoog artistieke evocaties moeten wij diep in het Beierse land doordringen:
https://www.youtube.com/watch?v=pe_-yBigbAw
In het Nederlandse taalgebied ziet de tekst van de originele snijdersbank er mogelijk uit zoals op de site van Cultureel Brabant. Helaas moet ik een muzikale weergave schuldig blijven, maar de populairste versie van de jongste jaren is er één van Samson & Gert. Volkstraditie leeft nu eenmaal nog louter voort als kindervermaak in de Vlaanders:
https://www.youtube.com/watch?v=M4Sb9bthSwg&feature=related
