Het is komkommertijd dus buigt Stanza zich over komkommermuziek. Guido Belcanto, met wie wij wel eens worden vergeleken omdat wij beiden komisch aandoende liedjes maken met melancholische inslag en door ons timbre, mocht van Sporza aan de slag met een klad versregels ingestuurd door luisteraars. Het gelegenheidslied is Stanza bij gelegenheid zeer dierbaar. We onderzoeken of onze beroemdere geestesgenoot zich hier goed van zijn taak heeft gekweten en hoe het de creatieve wielerliefhebbers is vergaan in hun rederijkend vermogen. Aan het einde van de rit hoort u onze versie.
1. Melodie
Belcanto zegt over de melodie: “De muziek schoot me te binnen terwijl ik aan het fietsen was. Dat gebeurt vaker. Op mijn koersfiets komen de ideeën vanzelf. Alsof ik de muziek cadeau krijg van ergens hierboven. Al trappend hoorde ik het juiste.”
Dit kunnen wij enkel beamen: geen betere omstandigheid voor de compositie van melodieën dan de fiets, al is een avondlijke autorit op weg naar huis, amper gehinderd door mede- of tegenliggers, ook niet mis. De melodie dendert inderdaad lekker voort, zowel in de strofes als in wat moet doorgaan voor het refrein. Want …
2. Structuur
… het grootste gebrek van dit lied is het ontbreken van een echt refrein. De passage met “Jan Bakelants die rijdt nu in het geel, onsterfelijke glorie is zijn deel.” heeft onmiskenbaar het karakter van een brug of een pre-refrein, dat ons volgens het handboek der liedschrijvers zal leiden naar het refrein. Na die brug keren we echter terug naar de strofes. Nochtans woei tijdens de compositierit van de éminence grise van de gniffelrock het refrein hem zijlings aan: de outtro “Vive le tour de france” houdt een belofte in van wat het had kunnen zijn.
Door het ontbreken van een echt refrein kabbelt niet alleen de muziek gezapig verder maar wordt de luisteraar ook geconfronteerd met een litanie aan gebeurtenissen in de tour, alle van hetzelfde gehalte. Misschien heeft Belcanto zo veel moeten weggooien dat hij op het einde de moed niet meer had om nòg meer in de vuilbak te kieperen en enkel het allersterkste te bewaren voor een prima refrein. Zo maak je twee extra luisteraars gelukkig en een paar duizend slaperig.
3. Tekst
Hoewel enkele inzendingen spitsvondig zijn, mist het geheel samenhang, zoals men kan verwachten van een peloton luisteraars maar niet van een songsmid. Sporadisch is de tekst inconsistent of onwaarachtig. We halen er twee onzinnen uit:
- De eerste twee brugachtige refreintjes suggereren dat Bakelants nog steviger in het geel zit na de bergritten en de tijdrit. We weten natuurlijk, ook door de voorgaande strofen, hoe de vork aan de steel zit, maar de consistentie tussen de refreinen is helemaal zoek.
- “De kleine jongen met het Incabloed beklom de Mont Ventoux verbazend goed”. Quintana komt uit Colombia waar baby’s gezoogd worden met rode bloedcellen. Gert Steegmans als eerste over de Ventoux, dàt zou verbazend zijn. Hier nam de toondichter een snipperminuut.
De beste elementen in de tekst zijn de aanhef, waarin het rijm zich wentelt in de context van een wielerwedstrijd op Corsica, en “Quintana’s plagende pedalendans”. Beide kreunen wel onder de last van het metrum, maar dat is een apart kapittel. Een “plagende pedalendans” is werkelijk een statig stafrijm en bovendien poëtisch potent . Het weinig ambitieuze “het is nog niet gedaan maar ‘t scheelt niet veel” is dan weer geslaagd in zijn eenvoudige weergave van de stand van zaken.
Helaas zit de tekst vol met stijlbreuken en storend vulsel. De “graatmagere gast”, de “gele kerel” en “Christopher plast” flirten met de spitsvondigheid maar eindigen als platitude. “Hij fladderde zo dartel naar het zwerk” is dan weer teveel van het goede. Verder verdubbelt strofe 2 zonder reden het rijmschema en verandert in de brugrefreintjes en strofe 3 en 4 de tijd al even doelloos naar de tegenwoordige. Het lijkt erop dat Belcanto dit allemaal aan zijn zeemvel liet gisten want hij nam niet de moeite om die dichterlijke zadelpijn te verlichten.
Tot slot is er een groot inhoudelijk gemis: al een ganse tour gaat het over “pakt ie nu of pakt ie nu niet”. Je moét daar een motief van maken en dat is wat wij ook zullen doen in onze verbeterde versie.
4. Het metrum
Sinds Radio Plasky zich gebelgd over een onzer pastiches gebogen heeft, zijn we wat meer aandacht gaan koesteren voor het metrum, in de eigen inspanning en in die van anderen. De confrontatie met de arbeid van Belcanto en co is leerrijk door de negatie van elk natuurlijk metrum dat besloten ligt in de melodische keuze of de tekstflarden zelf.
Dat het metrum vrolijk heen en weer springt, met de kunstgreep van de weglating of een gehalveerde tel, kan voor ons (niet voor Emile Plasky) nog wel door de beugel maar onbeschaamd de klemtoon op de verkeerde lettergreep leggen, dat gaat te ver, bij Drs. P! Dit gebeurt met name in “Napoleon” (nochtans een prima tekstkeuze), “graatmagere”, “plagende”, “incabloed”, “Christopher” en “Nairo”. Het dartele “in de tijdrit bereikte Alberto zijn limiet” duwt het metrum zelfs naar een plagende pedalendans. Nu ja, wat kunnen we eigenlijk verwachten van iemand die meent dat in “botsauto” de nadruk op het einde ligt.
5. Kritiek geven is gemakkelijk maar kunnen wij ook beter?
We beschikken natuurlijk niet over de input van al die ijverige luisteraars maar tenslotte hebben we de tour ook af en toe gevolgd en in Belcanto’s schifting zit genoeg bruikbaar materiaal. Om Emile Plasky te jennen hebben we enkele lichte fouten tegen het metrum behouden, aanvoerend dat de tekstuele keuze op die plaats prima voldoet.
Addenda: de beide teksten.
Het afgehaspelde origineel
Op het eiland van Napoleon
vertrok die dag het peloton
het was de honderdste départ
meteen een dag vol chaos en gevaar
onder de corsicaanse zon
klonk op dag 2 de brabançonne
voor een jongen die nog nooit of nooit iets won
was het daar dat de roem begon
jan bakelants die rijdt nu in het geel
onsterfelijke glorie is zijn deel
koning albert gooit de handdoek in de ring
en in marseille kroont cavendish zich king
maar voor die arme jurgen van den broeck
is de zin van het bestaan nu helemaal zoek
in de eerste bergrit is het slagveld groot
chris froome knijpt de concurrentie dood
die graatmagere gast doorstond met glans
quintana’s plagende pedalendans
een tijdrit en nog steviger in ‘t geel
het is nog niet gedaan maar ‘t scheelt niet veel
die kleine jongen met het incabloed
beklom de mont ventoux verbazend goed
hij fladderde zo dartel naar het zwerk
maar die gele kerel was weer eens te sterk
in de tijdrit bereikte alberto zijn limiet
maar Froome gunde hem de zege niet
we hopen wel dat als Christopher plast
hij ons niet positief verrast
et pour finir j’espere vraiment qu’un jour
Nairo Quintana gagnera le pour
vive le tour de france
vive le tour de france
De gevoelige verbetering
Het hete eiland van Napoleon
verwelkomde eind juni ‘t peloton
de honderdste editie startte daar
het werd een dag vol chaos en gevaar
Zo zag in het maquis het wilde zwijn
dat Bakelants de snelste wilde zijn
en galmde over zee de Brabançonne
waarna gewoon een nieuwe dag begon
En elke avond zei de favoriet
Wij doen het wetenschappelijk, zij niet
(Refrein, toegevoegd, op de outtro van het origineel)
Vive le tour de france, vive le vélo
Vive le tour de france, vive le vélo
Terwijl Albert de troon schonk aan zijn zoon
nam in Marseille Mark Cavendish de kroon
intussen viel voor Jurgen Van den Broeck –
de pretendent voor de top 5 – het doek
De eerste bergrit was meteen voor Sky
van toen af werd de tour een beetje saai
de Britse Keniaan zijn grote droom
kwam freewheelend in zicht: E.T. phone home
En aan de kritikasters zei de spriet
Wij doen het wetenschappelijk, zij niet
Vive le tour de france, vive le vélo
Vive le tour de france, vive le vélo
Een kleine Colombiaan van zuiv’ren bloed
gaf wielerminnaars toch een vleugje moed
Bocht 7 onderbrak zijn schlagerdans
voor Nairo zijn katachtige kadans
Geen EPO, cocaine, speed of wiet
‘t is wetenschap die hen naar voren schiet
Vive le tour de france, vive le vélo
Vive le tour de france, vive le vélo