Het uur van de prutser

Zaterdagavond had ik aangestipt in de kijkagenda. We lopen het cabaret niet plat maar toch had ik graag Het uur van de prutser van Wim Helsen graag meegemaakt in zaal. Uit reacties van kennissen had ik afgeleid dat ik hier een unieke voorstelling had gemist, die historisch zal blijken als men ooit de geschiedenis van het humoristisch cabaret te boek stelt. Ik was dus opgetogen dat de voorstelling integraal op televisie werd uitgezonden. Mijn huisgenoot was minder enthousiast: theater behoor je in de zaal te zien, zegt ze, en ik geef haar geen ongelijk.

De hooggespannen verwachtingen, hoe kan het anders, werden niet helemaal ingelost. Om te beginnen was de bewerking voor televisie zo pover dat het bijna lachwekkend werd. De beelden werden geplukt uit drie verschillende voorstellingen en aan elkaar gemonteerd met als enige effect dat Helsen andere kleren aanhad terwijl de zin voortsprong. De komische meerwaarde daarvan is nihil. De naadloze overgangen gaven tevens het besef dat het allemaal goed ingestudeerd is. Ook dat inzicht leek me niet bijster noodzakelijk voor een totale beleving van de voorstelling.

Zoals al aangegeven in onze analyse van het repertoire van Flight of the Conchords, is de voornaamste techniek waarop Helsen terugvalt het meanderen: hij opent haakjes en daarbinnen nog eens en nog eens, om dan al haakjes sluitend terug bij het hoofdverhaal te komen, ofwel helemaal verstrikt te raken in een absurde, doldwaze eenrichtingsstraat, waarna hij schijnbaar weer tot zijn zinnen komt. Wat me verbaasde was dat hij dat handelsmerk expliciet beleed: hij vertelde het publiek wat hij deed. Dat “album 26”-achtige doorprikken van de eigen illusie vind ik onderhand niet meer nieuw en dus ook niet geestig. Het meanderen zelf blijft onweerstaanbaar. Zelfs al wordt het op de duur een voorspelbaar patroon, het vergt een stevige podiumkunstenaar om nonsensicaal tierend het publiek nog altijd mee te hebben. Bovendien beheerst hij de fijne balans van het absurde uitstekend.

Af en toe was er ruimte voor interactie met het publiek en minstens één keer, toen het Utrechtse publiek lachte om zijn Vlaamse idioom (“ze had het afgemaakt”), leek dat erg spontaan te gebeuren. Toch zal me het meest bijblijven hoe Wim Helsen een vlechtwerk van motieven creëert, die uiteen lopen en dan terug samen komen, tot aan de mooi geconstrueerde finale toe. Die nauwgezette structuur is wellicht noodzakelijk om de ogenschijnlik wilde verbale en mimische uitspattingen te bedwingen in anderhalf uur uiterst genietbare zotheid.

Thematisch had ik verwacht dat de voorstelling een pleidooi zou zijn voor meer gepruts, tegen de tijdsgeest in van de maakbare mens, die op alle fronten een strak plan volgt naar totale zelfontplooiing. Dat bleek het niet te zijn: de prutser stond eerder symbool voor de kwetsbare mens, die niet goed weg weet met zijn emoties en de boel soms flink verknalt. Ook mooi, maar niet de actuele tegenzet die ik had verhoopt.

Uiteindelijk kan ik enkel besluiten dat ik Wim Helsen heel graag eens in levende lijve zou meemaken. Dat is alvast één goed voornemen, kant en klaar voor het eindejaarslijstje.