Drs. P geanalyseerd – (slot)

Volledig conform de norm van Drs. P trekken we aan het eind van onze analytische reeks het ritme flink omhoog, met niet minder dan 3 nummers

De gezusters Karamazov (Tante Constance en tante Mathilde)

https://www.youtube.com/watch?v=dR8JAhUlyww

Refrein:
Terwijl de kater sliep
En de pendule liep
En de kanarie sprak
Tjiep tjiep tjiep tjiep

Thematisch is het heel rechtlijnig: twee oude zusters benijden elkaar een erfenis. De één graaft een put voor de ander, maar valt er zelf in. Het lied is ouderwets belerend en ik vind er niet zoveel aan, behalve het verrassende en in zijn herhaling grappig blijvende “tjiep tjiep tjiep tjiep”. Muzikaal wordt het thema perfect ondersteund door de lijzige kamermuziek.

Jubelzang (Kerstengel)

https://www.youtube.com/watch?v=CHbJS_0PtIw

Refrein
Want ik ben een kerst-engel, een kerst-engel
Van plastic en fosforescerende verf
Ja een kerst-engel, een kerst-engel
En niet onderhevig aan breuk of bederf

Wie dit lied begrijpt, mag het mij altijd eens komen uitleggen, maar ik denk dat het tekstueel geen andere ambities heeft dan de sfeer te scheppen die uitgaat van een überkitscherig voorwerp als een kerstengel. De kneuterige kermismuziek komt daarbij alweer goed van pas maar de hoofdrol wordt vertolkt door de vele geluidjes, die allengs minder toepasselijk en grotesker worden. De tirade met opeenvolgende rijmen is net als in “Dodenrit” aanwezig. Dat de plaat blijft hangen, brengt de techniek van onomatopee, zelfverwijzing en tirade bij elkaar.

Passion (Bach)

https://www.youtube.com/watch?v=SaGnU40u7XQ

Het ultieme lied waar de muziek de betekenis van de tekst draagt: de melodie is er één van Bach. Tekstueel is de woordspeling met Bacharach natuurlijk flink gedateerd. De liefhebbers van die goeie ouwe Burt lopen zelf al in de 80. Anderzijds werkt “Bagger ach” nog altijd flink op mijn lachspieren.

Een zinsnede die er uit springt voor mij is “voor een redelijk bedrag”. Het krenterige van deze opmerking staat in contrast met de overtuiging die de Bach-fanaat aan de dag legt. Net als in de gezusters Karamazov krijgt de derde strofe een obligate oplossing in de omkering, wanneer het Bach-kritische voorwerp van zijn liefde het aanlegt met de violist. Dit slot is minder voorspelbaar dan de dood van de gifmengster, maar al bij al kan ik ook dit “Passion” niet zo hoog aanslaan als de liedjes die eerder een aparte pagina op de Stanza-blog kregen toebedeeld.

Conclusie

Voor een oeuvre van tientallen liedjes is 7 misschien geen representatief getal, maar voor mij volstaat deze bloemlezing om de compositietechniek van Drs. P beter te begrijpen en een en ander van hem te leren. Ik onthou vooral

1. dat de muzikale compositie, vooral in later werk, altijd ten dienste staat van het thema
2. de tirade aan het einde van een lied, door rijmen of parlando’s, die het naar een climax voeren
3. de meander, de nutteloze uitweiding
4. het afwisselen van de plechtstatige en thematisch relevante rijmconstructies met idiote geluidjes, of plotse banale ingevingen
5. dat er toch een vorm van maatschappijkritiek verborgen zit in de onschuldig lijkende pretverzen

Bij het maken van deze reeks is mijn bewondering voor Drs. P sterk toegenomen, als tekstschrijver, als analytisch denker maar vooral als componist. Hierna zal ik mijn tempo in het verorberen van zijn voor consumptie bestemde productie wat vertragen, maar het is niet uitgesloten dat ik later nog een parel ontdek in de P-oester.