Een mens is nooit te oud om te leren en zeker niet als de lokroep van de podia slechts een schorre fluistertoon is. Eén van de beste ingrepen die ik over de jaren heen heb leren kennen is schrappen. Schrappen en niet vervangen. Gewoon weglaten. Als ik een lied schrijf, heb ik meestal meerdere strofen in petto, een drietal op zijn minst, soms Dylaneske aantallen. Die strofen zijn zelden allemaal even sterk. Als goede liedjessmid wroet je dan werder om de zwakke passages te verbeteren. Dat lukt niet altijd. Sommige stukken zitten gevangen in het rijm, of in hun positie in het verhaal. Zelfs als het lukt, dan is het lied soms te lang of te zwaar. Daar bestaat natuurlijk een eenvoudige remedie voor: schrap een strofe. En strofen zijn het gemakkelijkst te schrappen naarmate ze minder goed zijn.
Naast volledige strofen is het dikwijls een goed idee om een lijn te schrappen in een strofe, of zelfs een woord. Ik geef twee voorbeelden. In “Het laatste lied” had ik oorspronkelijk volgend refrein:
Dit is het laatste lied
elk akkoord is al gebruikt
alle thema’s aangesneden
en elk idee gefnuikt
Je voelt meteen dat de laatste zin hapert. Waarom zijn de ideeën gefnuikt? Omdat alle liedjes al geschreven zijn? Ze zijn misschien opgebruikt, maar gefnuikt? Nee, dat woord staat daar alleen om te rijmen. De luisteraar hoort dat ook. Het rijm stoort in plaats van zijn gebruikelijke functie te vervullen. Ik vond maar geen goede oplossing, tot ik bedacht dat ik de zin ook kon schrappen en de rijmdrang loslaten.
Dit is het laatste lied
elk akkoord is al gebruikt
alle thema’s aangesneden
De vierde lijn van de strofe is nu louter instrumentaal, maar in dit rustige lied geeft dat gewoon extra tijd om te mijmeren over de teloorgang der liedjes.
Een ander voorbeeld komt uit “Toespijs”. Strofe twee start daar als volgt:
Start! Ik heb honger, en ik neem gerookte ham
Het probleem hier is dat ik maar twee strofen heb (de derde was geschrapt!) en dat het dus raar is om “Start!” te roepen halverwege het lied, maar ik had een woord nodig om het metrum te completeren. Niks nodig, gewoon schrappen en een gitaaraanslag zal wel zorgen dat het metrum klopt. Probleem opgelost!
(slag) Ik heb honger en ik neem gerookte ham
Is je setlist te lang? Schrap een lied! Heb je geen drummer? Schrap de drumpartij! De mogelijkheden van schrappen zijn eindeloos en …
... dan blijft de stilte,
die mooie stilte
om ons heen