In 1985 bracht Sting zijn solo-plaat “The dream of the blue turtles” uit. Het was mijn eerste echte LP op vinyl. In de 3de Latijn-Wiskunde verordende onze leraar Engels, de bezielende Hugo Aeyels, dat wij een bespreking brachten van een lied dat ons nauw aan het hart lag. Ik zou putten uit mijn dierbare eerste aankoop. De lat lag hoog want een onzer had gekozen voor “Goodnight Saigon” van Billy Joel, een lyrisch hoogtepunt in de popmuziek, dat vernuftig was gearrangeerd met geluiden van een helikopter. Niet eenvoudig om nog te scoren nadat iemand zich al de Vietnam-oorlog had toegeëigend.
Het lied “We work the black seam together” klonk alvast geëngageerd. Probleem was dat ik er geen lor van begreep. Het had iets onheilspellends, over vergankelijke wereldordes. “Power was to become cheap and clean” stelde mij voor een raadsel. Hoezo, de macht moest goedkoop en proper worden?
De deadline naderde – ik liet hem doorgaans in ledigheid naderen tot het nachtelijke uur voor het indienen van de opdracht. Ik kreeg de vertaling van “We work the black seam” maar niet voor mekaar, waarbij het ook al niet hielp dat die avond Club Brugge aantrad in de Europabeker. Uiteindelijk hief ik de naald van de platendraaier een stukje verder, waar “There’s a moon over Bourbon Street” zich zeer melancholisch en uiterst begrijpelijk aandiende. ‘s Anderendaags bracht ik het ten gehore voor de klas en verklaarde ik de tekst die niet zo veel verklaring behoefde. Het was me voor ik aan het sprekend gedeelte van de klus begon al duidelijk dat de strijd met “Goodnight Saigon” niet in mijn voordeel zou beslecht worden. Ik las de groeiende twijfel bij de heer Aeyels in de manier waarop hij over zijn baard streek. Hij liet zijn ontgoocheling daarna ook verbaal blijken, in milde maar pijnlijk ware woorden. Hij koesterde hogere verwachtingen, want af en toe schreef ik een alleraardigst opstel en ook tijdens de les liet ik mij regelmatig van een pientere kant zien, een kant die echter bleek weerspiegeld werd in de rapporten.
Ik vond het spijtig, voor mezelf, voor de heer Aeyels, en ook voor de heer Sting, die met “We work the black seam” nochtans naar alle waarschijnlijkheid materiaal voor een spreekbeurt in petto had dat Billy Joel naar de kroon kon steken, maar dat helaas te hermetisch was voor een 14-jarige Vlaamse jongen, hoe pienter ook. Het Internet was toen nog in geen velden of wegen te bekennen. Wij konden het doen met een woordenboek maar om dat beneden uit de kast te halen, moest ik de trap af en ik wilde mijn moeder niet wekken.
We zijn bijna 30 jaar verder. Onwillekeurig floot ik dit lied en ik bedacht dat ik nu de Engelse taal toch voldoende machtig moest zijn om alsnog een interpretatie tot
een goed einde te brengen. De heer Aeyels is nog in leven en ik mag al lang Hugo tegen hem zeggen. Hugo – en Gordon – kan ik het nog goedmaken?
Tekst
This place has changed for good
Your economic theory said it would
It’s hard for us to understand
We can’t give up our jobs the way we should
Our blood has stained the coal
We tunneled deep inside the nation’s soul
We matter more than pounds and pence
Your economic theory makes no sense
One day in a nuclear age
They may understand our rage
They build machines that they can’t control
And bury the waste in a great big hole
Power was to become cheap and clean
Grimy faces were never seen
Deadly for twelve thousand years is carbon fourteen
We work the black seam together
We work the black seam together
The seam lies underground
Three million years of pressure packed it down
We walk through ancient forest lands
And light a thousand cities with our hands
Your dark satanic mills
Have made redundant all our mining skills
You can’t exchange a six inch band
For all the poisoned streams in Cumberland
Your economic theory makes no sense
One day in a nuclear age
They may understand our rage
They build machines that they can’t control
And bury the waste in a great big hole
Power was to become cheap and clean
Grimy faces were never seen
Deadly for twelve thousand years is carbon fourteen
We work the black seam together
We work the black seam together
Should the children weep
The turning world will sing their souls to sleep
When you have sunk without a trace
The universe will suck me into place
One day in a nuclear age
They may understand our rage
They build machines that they can’t control
And bury the waste in a great big hole
Power was to become cheap and clean
Grimy faces were never seen
But deadly for twelve thousand years is carbon fourteen
We work the black seam together
We work the black seam together
Interpretatie
Hoewel het mij meteen duidelijk was waarover dit nummer gaat, namelijk de teloorgang van de koolmijnen in Engeland, ten voordele van de “propere” kernenergie, en de impact op de arbeidersgemeenschap, moest ik me op middelbare leeftijd toch nog altijd in de haren krabben bij enkele van Stings metaforen. “You can’t exchange a six inch band for all the poisoned streams in Cumberland.”
Gelukkig is er nu wél Internet. Op een archiefpagina van de Wikipedia schreeuwt een native speaker zijn wanhoop uit: “I’ve listened to the song for, what, 20 years now? I’ve decided it’s time to just ask, since occasional net searches have not turned up a Variorum edition of Sting lyrics …”. Er komt een wikipediaan uit de mijnstreek aan te pas, die bevestigt dat een “six inch band” niets anders is dan een laag steenkool, een synoniem voor “the black seam” dus.
Sting gaat in zijn refrein de hoogwetenschappelijke toer op: “Deadly for twelve thousand years is Carbon 14”. Opnieuw vergt het opzoekingswerk om te begrijpen wat koolstof-14 te maken heeft met kernenergie. In de abstract van een betalend artikel lezen we: “With its long half-life (5730 years) and high mobility in the environment, 14C is a radionuclide of considerable interest in nuclear power production. Carbon-14 is present in virtually all parts of nuclear reactor primary system and has a high production rate. It is released to the environment through gaseous and liquid discharges and though the disposal of solid radioactive waste.”
Na een dubbele halfwaardetijd is een stof nog niet verdwenen, een schoonheidsfoutje van meester Sting, maar je kan hem alvast niet verwijten dat hij zijn huiswerk niet maakte. Met terugwerkende kracht kan ik het ook mezelf niet verwijten. De zanger – of de militant die hij evoceert – had het bovendien juist voorspeld: we komen terug van onze atomen dromen en pompen opnieuw brandende steenkool in de ether. Over het gunstige effect daarvan op ons milieu heb ik dan weer mijn twijfels. Ik laat de zwarte laag liever zitten waar hij zit, diep begraven in onze bossen. En nu de laatste mijnwerkers op pensioen zijn, zie ik weinig heil in het klaarstomen van een nieuwe generatie voor een leven met stoflong.